Autyzm - najważniejsza jest wczesna diagnoza i właściwa specjalistyczna terapia

Artykuł Głos Koszaliński, 30.09.2016 r.

Każdy rodzic z radością obserwuje, jak rozwija się jego dziecko. Cieszą go jego postępy i każda nowo nabyta umiejętność. Niekiedy coś w rozwoju dziecka niepokoi, odbiega od sposobu zachowania rodzeństwa, gdy było w podobnym wieku lub wydaje się, że pewne umiejętności dziecka zaczęły zanikać. Czasem niepokojące objawy lub zachowania mogą wskazywać, że dziecko ma autyzm.

Autyzm to zaburzenie rozwojowe, którego pierwsze objawy manifestują się zazwyczaj w. pierwszych trzech latach życia dziecka. Zaburzenia ze spektrum autystycznego stanowią skutek zaburzeń neurologicznych, które zakłócają prawidłową pracę mózgu. Jak podają statystyki, obecnie autyzm lub cechy ze spektrum autyzmu stwierdza się u 1 dziecka na 68 urodzeń. Cztery razy częściej są to chłopcy niż dziewczynki.

Co powinno zaniepokoić rodzica?

Zaburzenia komunikacji

Dwuletnie dziecko powinno już nazywać osoby, przedmioty i czynności znane mu z najbliższego otoczenia. Pojawiają się już wypowiedzi dwuwyrazowe, choć często jeszcze bez odmiany.

Dziecko używa zdrobnień. Rozumie proste zdania, polecenia i wykonuje je. Mówi o sobie „ja”. Potrafi wskazywać i nazwać znane przedmioty, osoby, zwierzęta na obrazkach. Jego umiejętności językowe i zasób słów szybko się rozwijają.

Dziecko z autyzmem:

• nie rozumie poleceń, nawet tych najprostszych,
• nie mówi bądź jego wypowiedzi są pozbawione znaczenia i nie służą komunikowaniu się,
• w mowie może występować echolalia, czyli powtarzanie dźwięków mowy,
• trudności w użyciu języka nie są przez dziecko rekompensowane za pomocą gestów - wskazywania, papa, kiwanie głową itp.

Na autyzm wskazują również zaburzenia relacji społecznych, takie jak:

• brak wspólnego pola uwagi - dziecko nie patrzy na przedmiot, który pokazujemy, nie ma też potrzeby przynoszenia zabawek rodzicom czy wskazywania palcem przedmiotu swojego zainteresowania,
• nieodpowiedni kontakt wzrokowy - dziecko nie patrzy w oczy, czasem jego spojrzenie jest takie, jakby patrzyło poprzez osobę,
• zabawa zabawkami w sposób niezgodny z ich funkcją - wącha je, stuka nimi, ustawia w szeregi. W tym wieku dziecko powinno już rozwijać zabawę tematyczną i naśladowczą, np. badanie misia, gotowanie zupy czy jazda autem. Powinny pojawić się też zabawy konstrukcyjne - budowanie mostu czy wieży z kilku klocków,
• preferowanie zabawy samotnej, niechęć do włączenia w nią innych osób,
• nie odpowiadanie na uśmiech, brak inicjowania zabaw z opiekunem.

Zachowanie

Istnieje również wiele nieprawidłowości w zachowaniu dziecka wskazujących na zaburzenia ze spektrum autyzmu. Są to:

Stereotypowe wzorce zachowań - wąski zakres zainteresowań, ograniczona aktywność, sztywność, opór wobec jakichkolwiek zmian w otoczeniu, preferowanie niezmienności i rutyny, powtarzające się manieryzmy ruchowe, np. kiwanie się, potrząsanie rączkami, kręcenie się wokół własnej osi, bawienie się sznurkiem, kółkiem, chodzenie na palcach.

Zaburzeniom ze spektrum autyzmu towarzyszą zaburzenia integracji sensorycznej, co oznacza, że zmysły dziecka nie potrafią ze sobą współpracować i przetwarzać w sposób prawidłowy informacji, które do nich docierają.

Zaniepokoić rodziców mogą m. in.:

• ograniczone preferencje żywieniowe - dziecko chce jeść stale ten sam zasób pokarmów, na przykład tylko słone pokarmy lub tylko w postaci "papek”,
• niechęć do przytulania lub przeciwnie: dziecko przytula się do wszystkich, nawet nieznanych osób bądź też samo lubi być bardzo mocno przytulane,
• niechęć do określonych dźwięków, hałasu, bycia w tłumie.

Czasami rodzicom trudno jest oszacować, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Nie lekceważmy takiej sytuacji, lepiej rozwiać wszelkie wątpliwości i zacząć wczesną interwencję niż później próbować wyrównać wciąż narastające deficyty rozwojowe. Warto skontaktować się ze specjalistą, ponieważ odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza i intensywna terapia dają szansę dzieciom z autyzmem na samodzielne życie w przyszłości.

Eliza Dziubak
terapeuta i logopeda